Waarom zou je stoppen met vlees eten?7 min leestijd

Onbewust ben ik de laatste tijd steeds minder vlees aan het eten. Er gaan zelfs weken voorbij dat ik helemaal geen vlees eet. Niet zo zeer voor het welzijn van dieren en het milieu. Nee. De voornaamste reden voor het minderen van vlees is omdat de smaak van veel vleessoorten mij is gaan tegenstaan. Met andere woorden: ik vind het gewoon niet meer lekker. En ja, natuurlijk vind ik het ook een fijn idee dat er voor mijn maaltijd geen dier omgelegd hoeft te worden.

Want hoe je het ook wendt of keert: de bio-industrie is niet gezellig. Te kleine hokken, vreemde medicijnen, aangepast voedsel, pijnlijke ingrepen en nadat ze door een machinale slachtmachine zijn gehaald is de laatste rustplaats een vuilnisbak achter de supermarkt. Want ja, overproductie. Dit klinkt misschien cru, maar het is wel de waarheid en niet perse iets wat vegetariërs verzinnen om zoveel mogelijk zieltjes te winnen. Nee. Vandaag de dag is het gewoonweg niet nodig om dieren te eten.

Er zijn genoeg alternatieven

Veel mensen worden zich steeds bewuster van hun eet- en leefwijze en willen daar verandering in brengen. De schappen met plantaardige melk en het vega voedingsaanbod in supermarkten worden steeds groter en ook in de media wordt er meer en meer over gepraat. En ik juich! Want ze hebben gelijk. Hoe vervelend je vegans en hun message ook vindt, ze hebben gelijk. Ik vind dat we als maatschappij, maar vooral ook als individu, moeten streven naar het verbeteren van niet alleen onze eigen gezondheid, maar ook die van de rest. Iedereen heeft er baat bij dat jij de beste versie van jezelf bent.

If you want to make the world a better place
Take a look at yourself, and then make a change
– Michael Jackson –

Door bij jezelf te beginnen kun je al zo’n ontzettend grote impact hebben. Door minder vlees te eten of zelfs vegan te worden sla je een hoop belangrijke vliegen in één klap. Niet iedereen geeft om het milieu, maar bijna niemand kan zeggen dat hij of zij niet om zichzelf geeft. Dus mocht je het niet kunnen opbrengen voor de omgeving, en niet voor de dieren, dan toch zeker wel voor jezelf en jouw gezondheid?

Wat gebeurt er met je lichaam als je vega gaat?

Stoppen met het eten van vlees is fijn voor het vee, omdat de dieren niet meer gefokt en gedood hoeven te worden voor jouw en mijn eetgewoontes. Het is ook een fijn idee dat je je koolstofvoetafdruk vermindert en dus zorgt voor minder schadelijke gassen in de wereld. Maar het is vooral fijn voor jou. Eén van die dingen die mensen graag zeggen over de gevaren van vlees eten, en dit ook als reden zien om niet de moeite te nemen op te letten wat ze consumeren, is: “Je krijgt toch overal kanker van.”

Dus? Des te meer reden juist om te stoppen met voedsel naar binnen te werken waarvan al lang en breed bewezen is dat je dáár kanker van ontwikkelt, zoals van rood en bewerkt vlees. Geloof mij, je cholesterol en je hart zullen er echt niet rouwig om zijn. En diabetes blijft ook verder bij je uit de buurt.

En dan heb ik het over de voordelen op je huid en energieniveau nog niet gehad. Als je dierlijke producten uit je voedingspatroon schrapt (inclusief zuivel), blijft er voornamelijk pure voeding zoals groente, fruit, bonen, noten en volle granen over. En deze zitten vol met gunstige voedingsstoffen zoals vitamine A en E. Hierdoor zul je minder onzuiverheden hebben, en misschien zelfs een glow krijgen. En plantaardige producten zijn vaak ook lichter verteerbaar dan dierlijke (eiwitten). Wat je vertering een hoop energie scheelt. Bovendien zitten er veel vezels en water in wat goed is voor je stoelgang.

Alleen maar gezond?

Voor de duidelijkheid: een vegetariër eet geen vlees en vis, maar wel melkproducten en eieren. Een pescotarier eet geen vlees, maar nog wel vis. Een flexitarier eet op sommige dagen van de week geen vlees of vis. En een veganist gebruikt niks dat afkomstig is van dieren, dus ook geen zuivel en eieren. Hoewel dit soort voedingspatronen dus heel gezond lijken, betekent het niet per se dat je dus alleen nog maar planten eet, want Oreo’s en een frietje met ketchup passen bijvoorbeeld ook perfect in een vegan eetstijl. En bovendien moet je als vegetariër en veganist goed opletten dat je geen tekorten krijgt aan bepaalde vitamines en mineralen.

Waken voor tekorten

• Omega-3 en Omega-6 vetzuren: zijn essentiële vetzuren. Maar je hoeft hier geen vis voor te eten, het zit ook in spinazie, avocado, boerenkool, walnoten en lijnzaad.
• Eiwitten: gelukkig is vlees niet het enige product dat eiwitten bevat en kun je het gemakkelijk uit andere voedingsmiddelen halen. Denk hierbij aan peulvruchten, noten, quinoa en spinazie.
• Vitamine B12: komt alleen voor in dierlijke producten. Bij een tekort kan het zenuwstelsel niet goed functioneren. Vegetariërs zijn voor vitamine B12 daarom afhankelijk van het eten van eieren, kaas en melkproducten. Als je geen of weinig dierlijke producten neemt, neem dan vitamine B12-tabletten of met vitamine B12 verrijkte producten, zoals soja-dranken.

Extra tips voor ijzer

IJzer uit vlees neemt het lichaam makkelijker op dan ijzer uit plantaardige producten, zoals groente en brood. Dat komt doordat er 2 vormen van ijzer zijn. In vlees komt ijzer voor als heemijzer. In plantaardige producten als non-heemijzer.
2 tips voor genoeg ijzer in je lijf:

1. Eet groente en fruit bij de maaltijd. Daar zit vitamine C in, en dat zorgt ervoor dat je lichaam ijzer beter opneemt.
2. Eet ook andere producten met ijzer: groene bladgroente, zoals spinazie, andijvie en sla. Volkoren graanproducten, zoals volkorenbrood, volkoren ontbijtgranen, volkoren couscous, bulgur, zilvervliesrijst en volkorenpasta. Seitan. Aardappelen.

Denk je dat je een tekort hebt?

Ben je veel moe, zie je bleek, voel je wel eens tintelingen in je vingers of heb je last van spierzwakte? Het kan zijn dat je dan een tekort aan ijzer of vitamine B12 hebt. Een tekort aan eiwit en vitamine B1 komt nauwelijks voor. Als je een tekort vermoedt, ga dan naar je huisarts.

Vleesvervanging

Je kunt dus prima vegetarisch eten zonder tekorten. Het is alleen wel belangrijk dat je vlees niet zomaar weg laat, maar nadenkt over de vervanging. Denk bijvoorbeeld aan soja, tempeh, tofu, eieren, noten, pitten, zaden, peulvruchten of kaas.

Een goede vleesvervanging is rijk aan eiwit, net als vlees en bevat:

• Eiwit, meer dan 12% van de energie (= ten minste 3 gram per 100 kcal)
• IJzer, meer dan 0,8 milligram per 100 gram
• Vitamine B1, meer dan 0,06 microgram per 100 gram
• Vitamine B12, 0,24 microgram per 100 gram
• Zout, minder dan 1,1 gram per 100 gram.

Let er daarnaast op dat het product het liefst zo min mogelijk verzadigd vet bevat (minder dan 3g verzadigd vet mer 100g). De perfecte vleesvervanger bestaat niet. Daarom is het belangrijk dat je afwisselt met verschillende soorten vervangers om alle voedingsstoffen binnen te krijgen. Wissel bijvoorbeeld dierlijke vervangers af met plantaardige, omdat je onvoldoende vitamine B12 binnen krijgt als je enkel voor plantaardige vervangers gaat.

Gebruik niet teveel vleesvervangers die heel rijk aan vet zijn, zoals kaas en bepaalde vegetarische burgers. Als je bijvoorbeeld veel noten, pitten, zaden en kaas gebruikt, krijg je gemakkelijk heel veel calorieën binnen. Let daarbij op de grootte van je portie. Witvis bevat net als vlees veel eiwit en weinig vet en koolhydraten, helemaal goed dus! Maar veel vegetariërs eten echter ook geen vis. Peulvruchten lijken dan misschien een goed alternatief, maar bevatten relatief weinig eiwitten en meer koolhydraten dan andere vleesvervangers. Alleen maar peulvruchten gebruiken is dus geen goed idee. Kortom: afwisseling is en blijft mega belangrijk! Of je nu wel, geen of af en toe vlees eet.

Kan ik ooit helemaal zonder vlees (en vis)?

Eerlijk? Mijn gevoel zegt van niet. Hoewel er echt super lekkere alternatieven zijn, zoals tofu, soja, havermelk en kikkererwten. En ik ben fan, maar toch, helemaal plantaardig zal ik denk ik nooit gaan. Want ik ben een onwijze visliefhebber en blijf een spareribje op zijn tijd nog ongelooflijk lekker vinden. Maar hé dont judge, elk steentje helpt. En zeg nooit, nooit. Want wat niet is, kan nog komen hè.

En gelukkig hoeven we ook niet massaal te stoppen met het eten van vlees. Voor het milieu althans. De sleutel naar een beter milieu is minder vaak vlees eten en in kleinere porties. Dit soort veranderingen kunnen de uitstoot namelijk al verkleinen met 17 tot 40 procent.

Goed nieuws

Zeker goed nieuws. Maar natuurlijk is en blijft het beter om helemaal geen vlees meer te eten. Want alsof iets minder vlees eten voldoende is voor het dierenleed? Je pleit toch ook niet voor deeltijdracisme? En we hebben toch ook geen ‘slaafloze maandag’? Ja maar… het zijn maar dieren. In de natuur eten ze elkaar ook op. What’s the big deal?

Nou de schaal waarop wij dieren opkweken, slachten en opeten bijvoorbeeld. En met dieren bedoel ik eigenlijk maar 4 soorten: koeien, varkens, schapen en kippen. Want tel alle wilde dieren van minstens een paar kilo maar eens bij elkaar op, zoals giraffen, pinguïns, walvissen, olifanten, leeuwen, etc. en je komt uit op slechts 100 miljoen ton. Maar zet alle koeien, varkens, schapen en kippen op een weegschaal en je komt uit op ongeveer het zevenvoudige (700 miljoen ton)!

De cijfers

Wereldwijd zijn er ongeveer 1,5 miljard koeien, 1 miljard varkens, 1,2 miljard schapen en 20 miljard kippen. Uiteindelijk worden er ongeveer 65 miljard dieren per jaar geslacht. Dat is echt bizar veel. Ga eens na… voor deze aantallen… hoe snel moeten deze dieren wel niet opgekweekt en geslacht worden? Ter vergelijking: het aantal mensen dat ooit heeft geleefd is ongeveer 110 miljard. En dat is in de afgelopen 50.000 jaar! Als je nog niet eens twee jaar nodig hebt om net zo veel dieren te slachten, dan gaat er ergens iets goed mis.

De missers

Het is niet zo moeilijk om aan te tonen dat, wereldwijd, bijna al die koeien, varkens, schapen en kippen afschuwelijk worden behandeld. Iedere dag weer. Ze worden opgesloten in kleine hokken, gescheiden van hun moeder, gecastreerd en volgepompt met voedsel, antibiotica en hormonen.

Als vleeseter is het belangrijk om te beseffen dat dit geldt voor vrijwel al het vlees dat je eet. Natuurlijk, er is ook zoiets als ‘diervriendelijk of biologisch’ vlees. Sommige dieren worden enigszins normaal behandeld. Maar vergis je niet: dit is een marginaal fenomeen. In Nederland komt slechts 3 procent van de koeien, 2 procent van de kippen, 1,5 procent van de schapen en 0,6 procent van de varkens uit de biologische veeteelt.

Het gevoel

“Ja maar, het zijn maar dieren”. Klopt, het zijn dieren. Maar dieren hebben ook gevoel. Koeien, varkens, schapen en kippen zijn intelligent én hebben gevoel. Kippen kunnen tellen en zich inleven in de pijn van anderen. Schapen onderhouden hele sociale netwerken en hebben een uitstekend geheugen. Koeien zijn allemansvrienden en leren graag nieuwe dingen, maar kunnen ook depressief worden en rouwen bij het verlies van een naaste (of hun kalfje).

En varkens spannen de kroon. Het zijn speelse, emotionele en empathische wezens. Het zijn echte moederskindjes, maken graag vrienden en zijn ontzettend nieuwsgierig. Een varken leert in een paar uur tijd zichzelf in de spiegel te herkennen, iets waar een kind maanden over doet. Geloof je me niet, bekijk dan deze video van BBC Earth eens. En o ja, varkens zijn erg goed in computerspelletjes, beter nog dan chimpansees.

Uiteindelijk zijn varkens intelligenter dan peuters,
mensen met een verstandelijke beperking en ouderen met dementie.

Wezens die wij stuk voor stuk met zorg en respect behandelen (en terecht!). En nu komt het: de industriële veeteelt behandelt dieren niet als wezens met gevoel, maar als hompen vlees. Ja, ze krijgen genoeg voedsel (lees: ze krijgen veel te veel te eten en als we ze niet slachten voor hun pubertijd gaan ze wel aan tumoren dood). Maar al hun andere natuurlijke behoeftes aan ruimte, geborgenheid, vriendschap en spel worden zwaar onderdrukt. En dat diep trieste gevoel, dat proef ik terug in het vlees dat op mijn bordje beland en is de reden waarom ik het (meeste) vlees nu niet meer eet.

Hoe zit het met jouw vleesinname?
Waarom eet jij wel/geen/minder vlees?