Meer of minder eenzaam door sociale media?2 min leestijd
De sociale media wordt de laatste tijd heel wat verweten. Ze zouden onrealistische lichaamsidealen de wereld in sturen, ons van échte sociale contacten weerhouden en de eenzaamheid zelfs verhogen. Ik ben nieuwsgierig: worden we nu juist meer of minder eenzaam door sociale media?
Iedereen wordt er in zijn leven een paar keer door overvallen. Misschien overkomt het je thuis op de bank, of juist tijdens een druk feest. Je kunt het ervaren wanneer je binnen of buiten bent, midden in de stad of in de natuur, tijdens een vergadering of in een lege bus: eenzaamheid. ‘Het gevoel alleen te zijn, geïsoleerd te zijn van de anderen’, zo luidt de definitie in de Dikke van Dale. Wie vaak alleen is, kan daar flink ongelukkig en onrustig van worden. Maar tegelijkertijd kunnen ook je beste momenten van inzicht tot stand komen juist wanneer je alleen bent.
Lonely Facts
Steeds meer ouderen zijn eenzaam; jongeren hebben minder echte vrienden, maar des te meer oppervlakkige virtuele contacten via sociale media. Toch? Want in een tijd van modern individualisme, waarin iedereen zo druk is met zichzelf, zijn werk en zijn smartphone, brokkelen werkelijk diepgaande gesprekken en relaties met anderen gemakkelijker af dan ooit. Nou, nee.
Mensen die regelmatig op sociale media zitten, zijn offline vaak heel sociaal. Mits de online wereld fungeert als aanvulling op de echte wereld. Er moet dus een overlap zijn tussen het virtuele en de realiteit: vriendschappen die online ontstaan, dienen bijvoorbeeld offline verder gezet te worden.
Gebeurt dat niet, dan kan sociale media wel degelijk leiden tot eenzaamheid. Dat is het geval voor mensen die Facebook, Instagram en Twitter zien als een vervangmiddel voor de ontbrekende sociale contacten in de echte wereld, of wanneer mensen hun offline vrienden gaan verwaarlozen voor hun online bestaan.
Waarom je ook meer tijd met jezelf door moet brengen
Het grootste probleem met eenzaamheid is niet dat we tegenwoordig vaak alleen zijn, maar juist dat we te weinig alleen zijn. Als je alleen bent is dat niet per se positief of negatief, het is een neutrale situatie. Die situatie kan omslaan in eenzaamheid. Dat negatieve gevoel, dat je trouwens ook kunt krijgen wanneer je je in gezelschap bevindt, is de nare kant van alleen-zijn. Maar alleen-zijn kan ook uitmonden in solitude, zoals ze dat in het Engels zo mooi zeggen.
Solitude is positieve afzondering, waarbij je het juist fijn vindt om even alleen thuis te zijn, een boek te lezen of buiten een rondje te lopen en wat te mijmeren.
Je zou kunnen zeggen: in eenzaamheid ben je alleen met jezelf, terwijl je in solitude samen met jezelf bent. Je ervaart de afwezigheid van anderen dan niet als een gebrek, maar juist als een mogelijkheid om te genieten van je eigen aanwezigheid. Al lijken mensen in deze tijd steeds minder in staat om te genieten van het alleen-zijn. Je kunt wel stellen dat we slecht zijn geworden in tijd met onszelf doorbrengen.
Hoe komt dat?
Dat komt omdat we vandaag de dag continue met anderen verbonden zijn. Op momenten waarop je vroeger vanzelfsprekend een moment voor jezelf had, wachtend op een afspraak, zittend in de bus, sta je nu dankzij je smartphone alsnog in contact met je sociale leven. Maar ook voor de smartphone verscheen ging het ons al niet goed af: mensen hebben namelijk de nijging hun vrije tijd bomvol feestjes en andere afspraken te plannen. Doordat ze zo ontzettend sociaal zijn, voelen ze zich zonder anderen veel sneller eenzaam dan een paar decennia geleden. Dus is er sprake van meer eenzaamheid de afgelopen jaren? Nee, wel lijkt er sprake te zijn van een verschuiving in de oorzaak ervan: we voelen ons niet eenzaam omdat we regelmatig alleen zijn, we voelen ons eenzaam omdat we zo hypersociaal zijn geworden.
Wanneer voel jij je wel eens eenzaam?
