Emotie-eten: Breken met dat stomme stemmetje in je hoofd5 min leestijd
Ken jij het gevoel dat je écht even wat te snaaien nodig hebt na een stressvolle dag? Veel mensen belonen zichzelf met wat lekkers als ze gestrest zijn of slecht in hun vel zitten. Een chocoladereep gaat er dan vaak wel in en even voel je je weer kiplekker. Tot dat stemmetje in je hoofd het moet verknallen door te zeggen “Was dat nou wel zo slim?”.
Het stemmetje
Dat stemmetje in je hoofd, dat ben jij. En ontstaat wanneer jij (on) bewust gevoelens probeert te onderdrukken. Gevoelens die je onderdrukt, laten zich echter nooit helemaal uitschakelen. Ze zullen altijd op de achtergrond aanwezig blijven, net zo lang tot jij er iets aan doet. Maar waarom zou je je gevoelens überhaupt willen onderdrukken, hoor ik je denken. En denk nu niet dat jij dat niet doet, want stiekem zijn we er allemaal schuldig aan.
Dat komt omdat we ons alleen OK voelen als we ons gedragen zoals van ons verwacht wordt. Wees perfect, doe je best, wees sterk, heb een goede baan, wees lief voor je medemens etc. Het is menseigen om niet buiten de boot te willen vallen. Je wil altijd en overal zo goed mogelijk voldoen aan de wensen en verwachtingen van anderen of aan ideaalbeelden. Het gevaar daarvan is wel dat je je gedurende je leven continue aanpast en dat je daarbij aan je eigen gevoelens en behoefte voorbij gaat.
De gedachten die ervoor zorgen dat je jouw gevoelens en behoefte kan onderdrukken, is dat stemmetje in je hoofd. En zijn vaak negatieve, kritische opmerkingen die je naar jezelf maakt. Vaak klinkt dat stemmetje zo echt dat het niet in je op komt om eraan te twijfelen. Het gevaar is dan ook dat je naar deze onrealistische gedachten gaat handelen. Bijvoorbeeld als jij denkt; ‘Ik kan niet afvallen, omdat het in me genen zit’, dan lukt het ook niet.
Mensen met zulke gedachten beginnen vaak niet eens aan een afvalpoging of gooien bij de eerste tegenslag de handdoek al in de ring. Kijk, het is ze inderdaad niet gelukt. Op die manier wordt hun denkstijl bevestigd. Veel mensen hebben dan ook het gevoel dat het stemmetje in hun hoofd sterker is dan zijzelf. Bij elke poging een ongezonde gewoonte te doorbreken, komt ze in actie met allerlei misleidende en bedrieglijke argumenten. Om een uitweg te vinden uit deze vicieuze cirkel is het de kunst om een goed beeld te krijgen van al die saboterende gedachten.
Welke stem(men) herken jij?
De gemakzuchtige: Geeft snel op, kiest liever voor de schijn veilige weg dan risico’s te nemen. Gewoontedier, laat alles het liefst bij het oude (ook als dat niet gelukkig maakt).
De perfectionist: Ziet geen enkel negatief detail over het hoofd, stelt veel te hoge eisen aan zichzelf, is nooit tevreden.
De goedbedoelende: Komt vaak met kortetermijnoplossingen, hiermee raak je van de wal in de sloot.
De imagogevoelige: Hecht veel waarde aan mening en waardering van anderen, zelfbeeld afhankelijk van oordeel van anderen, gaat aan eigen eisen wensen en gevoelens voorbij.
De machteloze: Voelt zich slachtoffer, heeft het gevoel geen invloed te hebben op de situatie.
De in het hoofd wonende: Gaat vaak voorbij aan innerlijke behoeften en gevoelens. Redeneert en controleert, meer een denker dan een doener. Voor een gezonde relatie met voeding kun je er niet om heen om naar lichamelijke gevoelens en behoeften te luisteren.
De onzekere: Angstig, achterdochtig, geen geloof in zichzelf, gaat uit van het slechtste scenario, houdt graag vast aan oude patronen (ook als die niet positief zijn). Met vallen en opstaan leren nieuwe vaardigheden eigen te maken, geeft meer zelfvertrouwen.
De mateloze: Impulsief, grenzeloos, genotzoeker, leeft op korte termijn, uitsteller, kan geen grenzen stellen.
De bazige: Tikt je voortdurend op de vingers, is negatief, een drammer, wraakzuchtig. Kwetsbare gevoelens worden onder controle gehouden.
In discussie gaan met ‘het stemmetje’ helpt niet, maar maakt het juist erger. Registreer en merk op dat ze er is zonder er iets aan de te willen veranderen. Je hebt een innerlijke saboteur, maar je bent haar niet. Als je niet langer de speelbal wilt zijn van al die saboterende gedachten, maak dan van observeren je tweede natuur. Een belangrijke hulpbron daarbij is opschrijven wat ze zegt. Dit geeft rust in je hoofd, zorgt ervoor dat jij de leiding houdt, schept afstand tot de saboteur en geeft inzicht door het na te lezen.
Gevoelsblindheid
Maar wat nu als je je emoties niet goed onder woorden kan brengen of moeite hebt om emoties te voelen, dan kun je gevoelsblind zijn. Weet je niet goed wat je voelt, dan kan de lichaamsscan daarbij helpen. Alle gevoelens zijn namelijk terug te brengen op vier basisemoties:
- Angst (zit in je buik): helpt problemen op te lossen die in de toekomst kunnen ontstaan. Omvat ook stress, onzekerheid (schijn-ik ontwikkelen), bezorgd, ongerust, nerveus, jaloezie, wantrouwen, schuldgevoel, angst voor afwijzing (faalangst, perfectionisme), machteloosheid, schaamt (angst voor afwijzing, veroordeling van anderen).
- Boos (zit in je hoofd): geeft aan dat je grens wordt overschreden. Omvat ook irritatie.
- Blij: alles is OK! Geluk, plezier, tevreden, trots, opluchting.
- Bedroefd (zit achter je ogen): helpt je met het verwerken van verlies, gemis of teleurstelling. Omvat ook eenzaamheid, depressie, kwetsen.
Door deze oefening regelmatig te doen, kun je steeds beter en sneller opmerken hoe je je voelt, wat er in je omgaat en hoe je reageert op wat je ervaart.
Tips tegen emotie-eten
Zoals je weet is eten zoveel meer dan de optelsom van voedingsstoffen en de bijdrage aan je gezondheid. Eten draait ook om cultuur, gezelschap, smaak en genieten. We eten als we iets te vieren hebben, we eten als we verdrietig zijn, we eten als we alleen zijn en we eten als we samen zijn. Allemaal prima natuurlijk (tot op zekere hoogte), maar niet als jou dit keer op keer een rotgevoel geeft. Voor vele is eten een psychologisch spel geworden, waarbij we vooral zijn gaan denken in termen van ‘moeten en mogen’ en ‘gezond en ongezond’. Kortom: een goede voedingsbodem voor het stemmetje in je hoofd.
Blacklist
Alle producten die we ‘ongezond’ vinden, en die we onszelf daarom verbieden te eten, zetten we dan ook op een soort van blacklist . Voor de een is die lijst langer dan voor een ander, maar bottomline is dat voeding die op die lijst staat, NIET mag worden gegeten. Doen we dat toch, dan weet het stemmetje je al snel een schuldgevoel aan te praten. Je voelt jezelf een zwakkeling omdat je iets hebt gegeten ‘wat verboden is’. En je had het jezelf nog wel zo beloofd, je zou ‘vanaf nu’ (of vanaf maandag) alleen nog maar voor ‘gezond’ eten kiezen.
Mijn advies
Haal de labels ‘goed’ en ‘slecht’ eens af van jouw voeding. Blijven denken in goed en fout zorgt vanzelf voor een schuldgevoel als je eens wat neemt wat in jouw hoofd als ‘fout’ staat beschreven. En eenmaal iets ‘fouts’ gegeten, gaat al snel over in ‘ach, dan maakt de rest van de dag ook niets meer uit’. Jawel. Dat is wel fout gedacht en héél eetbui gevoelig.
Bedenk wat je lichaam nodig heeft (en hoeveel) en handel daarnaar.
Maar ook als je je voeding niet bijhoudt is het meer dan OK om jezelf af en toe eens iets lekkers te gunnen. Een stuk taart met je moeder in de stad onder het shoppen, een drankje met die vriendin die je al zo lang niet hebt gesproken of zomaar een avondje uit. Allemaal gezellige dingen, die je hopelijk ook zo ervaart. Laat zulke momenten niet overheersen door dat stemmetje in je hoofd.
Sta jezelf toe om af en toe iets te eten wat je écht lekker vindt. En als je dat dan doet, probeer er dan oprecht van te genieten. Juist door iets relaxter te zijn met wat je wel of niet eet, doorbreek je jouw strenge voedingspatroon van ‘goed’ en ‘fout’ met dat stomme schuldgevoel als gevolg.
Voorkom HALT (hungry, angry, lonely of tird) situaties door regelmatig te eten, voldoende te slapen, ervoor te zorgen dat je altijd iets gezonds in huis hebt, de juiste afleiding zoekt (beweging, ontspanning) of je emoties gewoon even laten komen, want je gevoelens mogen er zijn.
Food is fuel for the body, not a “fix” for feelings.
