BANG VOOR BROOD EN ANDERE ONZIN3 min leestijd

Anno 2018 is er nog steeds veel rumoer rond het eten van granen, brood, tarwe en gluten. Nieuwe graansoorten als quinoa, haver en spelt hebben hun weg naar schappen gevonden. Maar zijn het traditionele brood en andere graanproducten dan echt zo slecht? Is brood een dikmaker? Is glutenvrij echt zoveel beter?

Laat ik maar meteen met de deur in huis vallen: van normale porties brood, pasta, of andere granen wordt je niet dik. Je wordt dik omdat je te veel eet. Of omdat je te weinig beweegt. Punt.

Op het gebied van afvallen maakt het voor je lichaam geen ene zier uit waar het de energie (calorieën) vandaan haalt. Je lichaam weet echt niet of het nu een broodje frikandel speciaal eet of een bakje havermout met gojibessen, een handje ongezouten noten, wat frambozen en een eetlepel pindakaas . Dat weet jij, dat weet ik.

Wij, human beings, geven namelijk als enige namen aan wat we in onze mond stoppen, zoals speltbrood, pindakaas en Tony Chocoloney. We hebben geleerd om voeding in zogenaamde hokjes als ‘goed’, ‘slecht’, ‘clean’, ‘healthy’ of ‘cheatmeal’ te stoppen. Maar je lichaam niet, die ziet alleen water, koolhydraten, eiwitten, vetten, vitaminen en mineralen [even simpel gezegd]. En bepaalt zelf welke stoffen het uit de voeding haalt die jij net in je giecheltje hebt geduwd.

Even een voorbeeldje

Stel: Je eet iedere dag 2000 kcal. Maakt niet uit hoe: ofwel door berg ‘clean’ food ofwel door koek, snoep en ijs, gezondheid even daar gelaten. En je behoefte is 1800 kcal. Dan eet je iedere dag dus 200 kcal te veel. Verbrand je die niet, dan kom je aan en val je dus niet af. Zie je, het is echt geen hogere wiskunde. Het goede nieuws is dat dit andersom ook geldt. Eet je structureel minder dan je verbrandt (omdat je meer bent gaan bewegen of omdat je minder calorierijk voedsel eet), dan verlies je gewicht. Dat geldt voor jou, voor mij, voor iedereen, niemand uitgezonderd.

Denk je nu nog steeds dat je dik wordt van koolhydraten? Kijk dan nog eens eerlijk naar de rest van je voeding. Zelfs als je niet betrapt wordt met je hand in de koektrommel of met een stuk chocolade cake achter je kiezen, de calorieën tellen nog steeds.

En glutenvrij, hoe zit het daarmee?

Laat ik een ding voorop stellen gluten zijn natuurlijk en maken niet ziek. Althans de meeste van ons kunnen gluten zonder problemen verdragen. Maar ongeveer 1% van de mensen verteerd gluten niet goed en moet levenslang een glutenvrij dieet volgen. En dat is geen pretje. Zonder medische reden gluten en granen uit je dieet weglaten, is geen aanrader. Overweeg je wederom toch om glutenvrij te eten, denk dan goed na over glutenvrije vervangers. Zonder goede vervangers kan een glutenvrij dieet leiden tot een te eenzijdig eetpatroon.

Hoewel er speciale glutenvrije producten in de handel zijn, zijn die niet allemaal even gezond. Zo bevat een groot aantal van deze producten méér suiker, zout en vet dan ‘normale’ producten en minder noodzakelijke vezels, vitaminen en mineralen. Een ander belangrijk nadeel van zomaar glutenvrij eten, is dat als je eenmaal glutenvrij eet, de eventuele antistoffen tegen coeliakie (gluten intolerantie) niet meer via een bloedtest zijn aan te tonen. Overweeg je glutenvrij te eten, dan is het raadzaam altijd eerst je (huis)arts of diëtist om advies te vragen.

Kortom: Granen, daar zit wat in!

Veel voedzame bestanddelen zoals eiwitten, vitaminen (vooral B-vitaminen) en mineralen (zoals ijzer, magnesium, zink en fosfor). Maar ook voedingsvezels waardoor granen goed vullen. Bij een volle maag grijp je minder snel naar ongezond en calorierijk voedsel. Wat helpt bij afvallen. Maar voor welk graan kies je dan? Spelt? Haver? Rogge? Of toch gewoon tarwe? Spelt zou omdat het een oergraan is, meer voedingsstoffen bevatten dan het tarwe. Bovendien zou spelt lichter verteerbaar zijn. Gemiddeld genomen maakt het qua voedingswaarde niet uit of je kiest voor tarwe of spelt. De verschillen met bijvoorbeeld haver en rogge zijn wel groter. Rogge is bijvoorbeeld hoger in vezel en haver is weer hoger in eiwit. In mijn ogen is er geen beste keus.

Neem van alles een beetje

Variatie is niet alleen lekker, maar zorgt ook voor meer voedingswaarde in je eten. Eten is namelijk zoveel meer dan alleen de optelsom van voedingsstoffen en de bijdrage aan je gezondheid. Eten draait om cultuur, gezelschap, smaak en genieten. Buiten dat is de focus op losse voedingsstoffen nogal beperkt. Het draait nooit om één losse voedingsstof, maar altijd om het geheel. Zorg daarom voor variatie in je eten, dus ook in graansoorten. Kies je bovendien voor de volkoren varianten, dan weet je zeker dat je goed zit en je product de meeste gezonde voedingsstoffen en vezels uit het graan bevat!